Φωτοβιοδιαμόρφωση στο δερματολογικό ιατρείο

Η φωτοβιοδιαμόρφωση, αν και έχει τις ρίζες της στη δεκαετία του ’60 επανήλθε στη δεκαετία του ’80 και στη συνέχεια αναπτύχθηκε γρήγορα ακολουθώντας την εξέλιξη των διαθέσιμων πηγών ενέργειας για τη σωστή και αποτελεσματική εφαρμογή της.  Η είσοδος στον 21^ο αιώνα με την ανάπτυξη των πηγών LED με πρωτοπόρο τη NASA που χρειαζόταν πηγές φωτός για τη υγιή διαβίωση των αστροναυτών που παρέμεναν σε τροχιά για μεγάλα χρονικά διαστήματα είδε τις κλινικές εφαρμογές της φωτοβιοδιαμόρφωσης να αναπτύσσονται ραγδαία.

Η βασική αρχή λειτουργίας της φωτοβιοδιαμόρφωσης είναι απλή.  Τα κύτταρά μας αντιδρούν με το φως σε πολλαπλά επίπεδα.  Τα μάτια μας μετατρέπουν το φως σε ηλεκτρικά σήματα που ταξιδεύουν στον εγκέφαλο και μας επιτρέπουν να βλέπουμε τα αντικείμενα γύρω μας.  Άλλα κύτταρα, πάλι με φως, συνθέτουν βιταμίνες όπως η βιταμίνη D και η έλλειψη φωτός αντικατοπτρίζεται άμεσα σε διαταραχές που προκύπτουν από την έλλειψή της.  Η έλλειψη ικανής ποσότητας φωτός έχει συνδεθεί και με συναισθηματικές διαταραχές όπως η εποχική συναισθηματική διαταραχή (seasonal affective disorder - SAD). 

Μία απλή σχηματική απεικόνιση του μηχανισμού της φωτοβιοδιαμόρφωσης

Παράλληλα με την έκθεση στο κατάλληλο φως αναπτύχθηκε και η τεχνική της προσθήκης φωτοευαισθητοποιών ουσιών όπως το 5-αμινολεβουλινικό οξύ (5-aminolevulinic acid ή 5-ALA).  Η θεραπεία με το συνδυασμό φωτοευαισθητοποιητή και φως ονομάστηκε φωτοδυναμική θεραπεία.  Ως πατέρας της φωτοδυναμικής θεραπείας μπορεί να θεωρηθεί ο Colin Whitehurst που ήταν ο σχεδιαστής της πρώτης εμπορικά διαθέσιμης συσκευής φωτοδυναμικής θεραπείας, της λυχνίας Paterson.  Το όνομα Paterson δόθηκε προς τιμήν του Ινστιτούτου Πάτερσον που εδρεύει στο Μάντσεστερ της Αγγλίας.

Οι πρώτες εφαρμογές της φωτοδυναμικής θεραπείας στη δεκαετία του ’80 στόχευαν σε βλάβες όπως τα επιθηλιώματα, οι ακτινικές υπερκερατώσεις και η νόσος του Μπόουεν.  Το 2003 είναι η χρονιά που η τεχνολογία των φωτοδιόδων βρήκε το δρόμο προς την φωτοδυναμική θεραπεία και τη χρήση της στην αισθητική δερματολογία.  O Colin Whitehurst σε μία συνέντευξή του τον Απρίλιο του 2008 (https://www.beautyheaven.com.au/skin-care/dr-colin-whitehead-about-pdt-light-therapy/) αναφέρεται στην τυχαία ανακάλυψη της αισθητικής πλευράς της φωτοδυναμικής θεραπείας που ήταν και η αρχή μιάς ιδιαίτερα επιτυχημένης διαδρομής με πρωτοπόρο την Omnilux που παραμένει το σημείο αναφοράς ακόμα και στης μέρες μας.

Μετά από μία εικοσαετία κλινικής έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης η φωτοδυναμική θεραπεία και η φωτοβιοδιαμόρφωση γενικότερα έχουν ωριμάσει και θεωρούνται ως οι θεραπείες επιλογής για μια μεγάλη σειρά κλινικών παθήσεων αλλά παράλληλα έχουν πολλές αισθητικές εφαρμογές.  Οι ρίζες όλης αυτής της ανάπτυξης οφείλονται στην έρευνα της πρωτοπόρου Tina Karu (https://www.amazon.co.uk/Science-Low-Power-Laser-Therapy/dp/9056991086) και σε ερευνητές όπως ο Glen Calderhead (Photodynamic Therapy In Dermatology edited by Michael H. Gold.pdf) που έθεσαν τα στερεά θεμέλια για την μη παρεμβατική αλλά αποτελεσματική θεραπεία των μη μελαγχρωματικών καρκίνων του δέρματος αλλά και πλήθους άλλων εφαρμογών τόσο στον κλινικό όσο και στον αισθητικό χώρο.  Στο βιβλίο Photodynamic Therapy In Dermatology edited by Michael H. Gold ανακαλύπτουμε, ήδη από το 2011, πλήρως τεκμηριωμένη την φωτοδυναμική θεραπεία σε επιθηλιώματα, ακτινικές υπερκερατώσεις, νόσο του Μπόουεν, ακμή, ροδόχρου νόσο, υπερπλασία σμηγματογόνων αδένων, πυώδη υδροταδενίτιδα, μυρμηκίες, κονδυλώματα, μολυσματική τέρμινθο, ομαλό λειχήνα, σκληροατροφικό λειχήνα, μορφέα/σκληρόδερμα, λιποιδική νεκροβίωση, σαρκοείδωση, δακτυλιοδειδές κοκκίωμα, γηροειδή αλωπεκία, νόσος του Νταριέ, βακτηριδιακές μολύνσεις, μυκητιάσεις, οισοφάγο του Μπαριέ, ραδιοδερματίτιδα ενώ νέα πρωτόκολλα και εφαρμογές συνεχίζουν να προστίθενται.

Σε όλα τα παραπάνω έρχεται να προστεθεί από πολύ νωρίς η αντιγήρανση του δέρματος αλλά και άλλων συστημάτων του οργανισμού.  Ο αμερικανικός οργανισμός FDA έχει εγκρίνει τη χρήση φωτοβιοδιαμόρφωσης (προφανώς περιλαμβάνεται και η φωτοδυναμική θεραπεία) στις ακόλουθες περιπτώσεις:

·         Αντιγήρανση

·         Αποκατάσταση

·         Αρθροπάθειες

·         Εκφυλιστικές δισκοπάθειες

·         Κατάγματα

·         Λεμφοίδημα

·         Μυοπεριτονικός πόνος

·         Νευροπάθειες

·         Τενοντοπάθειες

·         Τραυματισμοί μαλακών ιστών

Οι συσκευές για τις εφαρμογές φωτοβιοδιαμόρφωσης είναι πλέον προσιτές και λειτουργούν σε πολλά δερματολογικά ιατρεία.  Από απλές αλλά δυνατές μάσκες που επικεντρώνονται στο πρόσωπο και στο λαιμό έως μονάδες που φιλοξενούν ολόκληρο το σώμα με πολλαπλά οφέλη πέραν του αισθητικού και πάντα χωρίς την παραμικρή παρέμβαση.  Η εμφάνιση δε σκευασμάτων όπως το GlyoAla gel^® που περιέχει 5-αμινολεβουλινικό οξύ σε γλυκοσφαιρίδια έχει μειώσει κατά πολύ τον χρόνο της εφαρμογής που σε αρκετές περιπτώσεις δεν ξεπερνά συνολικά τα 60 λεπτά.

Γιάννης Αρβανίτης, B.A., M.Phil, Ψυχοφυσιολόγος